Portal IGVS

Que é o radon?

O radon (Rn-222) é un gas radioactivo incoloro, inodoro e insípido que procede da desintegración radioactiva natural do uranio presente de forma natural nos chans e nas rocas, especialmente de tipo granítico. Emana facilmente do terreo e ascende entre os poros deste, ata chegar á superficie, onde pasa ao aire e onde se desintegra emitindo unha serie de partículas radioactivas.

A presenza de radon no exterior dos edificios é baixa debido a que, unha vez alcanzada a superficie, se dilúe rapidamente entre os gases da atmosfera e as súas concentracións adoitan estar comprendidas entre 5 e 15 becquerelios por m ³ (Bq/m ³). No entanto, se o radon se filtra nun espazo pechado, a súa concentración acumúlase de maneira imperceptible e pode atinxir valores comprendidos entre os 10 e os 10.000 Bq/m ³.

Unidades de medida

A unidade de medida que se emprega para medir as concentracións de radon é o becquerelio por m ³ (Bq/m³ ).

O becquerelio (Bq) é a unidade que mide a frecuencia de desintegración ou transformación dun núcleo radioactivo. Ou, o que é o mesmo, o número de desintegracións por segundo de átomos de radon nun metro cúbico de aire.

Tendo en conta o tempo medio de desintegración dun núcleo de radon, podemos relacionar o número de desintegracións por segundo coa concentración de átomos de radon existentes no aire.

A dose de radiación absorbida por un tecido biolóxico ou, o que é o mesmo, o dano causado polas desintegracións radioactivas depende tanto do tipo de radiación emitida polos núcleos atómicos cando se desintegran coma da súa concentración á que se atopa exposto este tecido. A unidade de dose efectiva e equivalente para a medición deste dano é o sievert (sv).

Niveis de referencia de concentración de radon

O Consello da Unión Europea aprobou a Directiva 2013/59/ Euratom, do 5 de decembro de 2013, pola que se establecen normas de seguridade básicas para a protección contra os perigos derivados da exposición a radiacións ionizantes, nas que lles esixen aos Estados membros adoptaren as disposicións legais, regulamentarias e administrativas para cumprir o establecido na directiva.

Consonte o establecido na citada directiva, o proxecto do Regulamento sobre protección da saúde contra os riscos derivados da exposición ás radiacións ionizantes establece un límite máximo de 300 Bq/m ³ anuais nos recintos pechados, tanto para as vivendas e os lugares de acceso público coma para os lugares de traballo.

Ademais, advirte os Estados membros de que deberán incluír nos seus códigos técnicos de edificación requisitos específicos que eviten a entrada de radon nos inmobles de nova construción e que fomenten a súa redución nas vivendas existentes. Atendendo a isto, o Código técnico da edificación incorporará no seu Documento básico DB HS de salubridade unha nova esixencia regulamentaria que desenvolve na sección HS 6 (anexo II) e que denomina “Protección fronte á exposición ao radon”.

A Directiva 2013/59/ EURATOM indica que o nivel de referencia para a media anual de concentración de actividade no aire non debe superar, os 300 Bq/ m3 anuais en vivendas de nova construción e lugares de traballo, cuxa equivalencia aproximada é de 10 mSV anuais, segundo cálculos recentes da Comunidade Internacional de Protección Radiolóxica.  

Efectos sobre a nosa saúde

O radon está considerado como canceríxeno pola Organización Mundial da Saúde (OMS), de acordo coa Axencia Internacional para a Investigación do Cancro (IARC).

O risco de que poidamos contraer esta enfermidade a causa do radon depende de varios factores, entre os que se atopan:

Os niveis de gas radon existentes na nosa vivenda ou lugar de traballo.

A cantidade de tempo que permanecemos nestes lugares.

O feito de que sexamos ou fósemos fumadores.

O risco de padecer cancro de pulmón aumenta de maneira proporcional ao incremento da exposición ao radon e pode aumentar ata un 16 % por cada incremento de 100 Bq/m ³ na concentración media de radon a longo prazo. Segundo a OMS, o radon é a segunda causa de cancro de pulmón, despois do tabaco en fumadores, e a primeira entre quen non fumou nunca.

O radon en Galicia

De acordo cos estudos realizados polo Consello de Seguridade Nuclear (CSN) plasmados no Mapa do potencial de radon, Galicia atópase entre as zonas de risco de exposición a radon da Península, xunto cunha área importante de Castela e León, Estremadura, Comunidade de Madrid, certas zonas de Castela-A Mancha, parte dos Pireneos e a zona norte de Cataluña. Isto é debido a que na nosa comunidade existe unha grande extensión de subsolos graníticos que xeran radon debido á súa riqueza en uranio.

Se ao risco xeolóxico debido ao asentamento dunha parte importante da poboación sobre terreos graníticos lle sumamos a gran dispersión de vivendas que existe e o feito de que moitas delas son vivendas unifamiliares, nas que a concentración de radon adoita ser máis elevada debido a que teñen espazos habitables en contacto co terreo, atopámonos cunha porcentaxe non desprezable de poboación que podería atoparse afectada.

De acordo cos estudos realizados polo CSN, poderíase dicir que o 70% da superficie da Comunidade Autónoma presenta risco de concentracións de radon, encabezando a lista as provincias de Ourense e Pontevedra , seguidas da Coruña e Lugo . Este dato non implica que a totalidade da poboación que viva en zonas con risco de exposición ao radon atópese realmente afectada. O risco limítase, fundamentalmente, ás vivendas que teñan estancias de utilización permanente en contacto co terreo ou directamente comunicadas con espazos en contacto co terreo.